روش های جلوگيری از بالا رفتن درجه حرارت بتن در هوای گرم
استفاده از سيمانهاي با حرارت هيدراتاسيون کم، ممکن است تا حدودي سبب تخفيف اشکالات مربوط به ازدياد درجه حرارت بتن شود. ولي بايد درنظر داشت که مصرف سيمانهاي مذکور پيشگيري هاي لازم را غير ضروري نمي سازد. گرچه در درجه حرارتهاي معمولي، سيمانهاي با حرارت هيدراتاسيون کم، آهسته تر از سيمانهاي معمولي هيدراته مي شوند ولي ميزان هيدراتاسيون آنها با زياد شدن درجه حرارت افزايش مي يابد. هرنوع سيماني که مصرف شود وقتي بتن گرم مي شود قابليت کاربردخود را سريعتر از موقعي که سرد باشد از دست مي دهد به علاوه گرچه وقتي سيمان با حرارت زايي کم به کار رود درجه حرارت بتن ممکن است تا حدودي در تمام مراحل پائين تر باشد، ولي در شرايط خشک کننده، تبخير آب در مراحل اختلاط، حمل، جادادن و عمل آوردن تسريع خواهد شد. اگر بخواهيم عيوبي نظير ترک خوردگي خميري يا به عبارتي ترک خوردگي ناشي از باد رخ ندهد، لازم است براي به حداقل رساندن اين تبخير تدابيري اتخاذ گردد.
انبار کردن مصالح سنگی
اقدامات انجام شده در جهت محدود کردن درجه حرارت دانه هاي سنگي انبار شده بيشترين تأثير در به حداقل رساندن درجه حرارت بتن تازه را به وجود مي آورد. به نظر مي رسد سايه انداختن و آب پاشي توده دانه هاي سنگي انبار شده در اغلب اوقات صرفاً بخاطرحجم مصالح غير عملي باشد. معهذا مشکلات را ممکن است در بسياري از مواردبتوان با محدود کردن مقادير سنگي به ابعاد عملي کاهش داد. به اين معني که مقادير به اندازه مصرف در بتن ريزي روز بعد مورد نياز است مي توان در زير سايه قرار داد و خنک کرد.
آب
بعضي اوقات پيشنهاد اينست که آب مورد نياز براي اختلاط را سرد نمائيم، در حاليکه به لحاظ نظري اين موضوع مطلوب است ولي در عمل براي بتن ريزي هاي زياد، مقادير يخ مورد تقاضا به ندرت در مدت کوتاه و با نرخ مناسب در دسترس مي باشد. در موارديکه آب مصرفي از مخازن ذخيره آب استفاده مي شود بايستي مخازن مذکور را پوشانيد و يا از طريق قراردادن آنها در سايه و رنگ آميزي با رنگهاي منعکس کننده در مقابل تششع خورشيدي محافظت نمود.
چنانچه آب مصرفي از لوله آب رساني و يا شيلنگ هاي طويل متصل به لوله اصلي شهر بدست مي آيد، بايستي جذب حرارتي آنها را از طريق گذاردن روپوش و يا کپه کردن خاک روي آنها ودرصورت امکان از طريق دفن لوله به حداقل رسانيد.
انبار کردن سيمان
در مواقعي که هوا معمولي است و آب مورد اختلاط و دانه هاي سنگي سرد هستند، سهم گرمايي که بوسيله سيمان گرم در بتن تازه وارد مي شود جزئي است معهذا در شرايط واقعاً گرم، استفاده سيمان گرم قدري بيشتر گرماي ناخواسته به بتن تازه داخل مي کند. لذا در حد مقدور و امکان بايستي از مصرف سيمان گرم اجتناب نمود. از آنجاکه سرد کردن سيمان به طريق مصنوعي قبل از حمل، غير ممکن مي باشد لذا تدارکات سيمان بايد قبلاً انجام شود به طوري که امکان سرد شدن آن در کارگاه و قبل از مصرف وجود داشته باشد. در هر صورت نحوه صحيح انبارداري و جلوگيري از تشعشع مستقيم خورشيد به کيسه هاي سيمان و يا سيلوهاي نگهداري سيمان و محافظت صحيح آنها ضروري مي باشد که بايستي مد نظر قرار گيرد.
کيل کردن، اختلاط و حمل
حتي در شرايط مطلوب، نبايد تأخيري بي مورد بين ساختن بتن و جادادن آن وجود داشته باشد. در هواي خشک، به حداقل رساندن تأخيرات مهمترين اقدام مي باشد. از آنجائيکه در اثر درجه حرارت هاي زياد ترکيب دو عامل تبخير آب و سفت شدگي باعث تسريع در کاهش قابليت کاربرد بتن مي شود و چون هيچ کدام از اين عوامل را نمي توان متوقف کرد، لذا بهترين و تنها راه مبارزه با آنها، جادادن بتن بلافاصله پس از اختلاط است.
اگر اجازه دهيم کاهش قابليت کاربرد رخ دهد، به ندرت ممکن است کار خوبي بدون آثار نامطلوب داشته باشيم. براي مثال بتني که مدت طولاني در يک مخلوط کن با ديگ دوار رها شده باشد، محتمل است به همان اندازه که از منبع خارجي نظير تابش خورشيد گرما مي گيرد، از اصطحکاک داخلي نيز حرارت جذب کند. به همچنين آب خود را بر اثر تبخير از دست بدهد. گر چه هر گونه کاهش قابليت کاربرد را ممکن است با افزودن آب بيشتر قبل از خالي کردن آن از دستگاه تصحيح کرد، ولي افزايش نسبت آب به سيمان ممکن است آثار غير قابل قبولي بر روي انقباض ناشي از خشک شدن، مقاومت فشاري، مقاومت در مقابل سايش و دوام ايجاد کند. هم چنين اگر به منظور بازيابي کاهش قابليت کاربرد که بر اثر سفت شدگي حين حمل ايجاد شده، چنانچه سعي شود بتن با آب اضافي در محل جادادن دوباره خمير گردد، خواص مذکور ممکن است به طريق مشابه فوق آسيب ببيند.
جادادن و پرداخت سطوح بتني
وجود شرايط خشک کننده، احتياج عادي به جادادن سريع و متراکم کردن مؤثر ( ويبره ) را تاکيد مي نمايد. همواره خارج کردن هواي محبوس از يک توده بتني جا داده شده مشکل مي باشد مطلوب آنست که بتن چنان جا داده شود که در آخرين مرحله جا گرفتن در قالب سريعاً ويبره شود. در شرايط خشک کننده که بتن سريعتر از معمول تمايل به سفت شدگي دارد، توجه به اين موضوع مهمتر است. به محض متراکم شدن بتن در محل خود، تبخير آب فقط از سطح آزاد آن صورت مي گيرد. لذا در صورت عدم تدابير مناسب، وجود شرايط خشک کننده ممکن است ميزان تبخير را به حدي زياد کند که آب موجود در عمق بيشتر در داخل بتن، نتواند به سرعت کافي به سطح بتن نقل مکان نموده و بنابر اين کاهش آب به اندازه زياد صورت گيرد. در اين شرايط سطح بتن منقبض شده و چون بتن خميري نمي تواند در مقابل تنش مقاومت نمايد، لذا ترک ها، بلافاصله پس از جادادن بتن مي توانند تشکيل شوند.
هر چند اين ترک ها ندرتاً در بتن مسلح از اهميت سازه اي برخوردار هستند اما اين ترک ها گاهي به عمق نفوذ کرده و در اينصورت ممکن است در محل مجاورت با آرماتورها، باعث خوردگي آنها و نهايتاً ضعف پنهاني سازه شود.
لذا توصيه اکيد مي شود پس از جادادن بتن فوراً تدابيري اتخاذ شود که تبخير به صورت مثبتي کاهش داده شود. روشهاي پيشنهاد شده عبارتند از ايجاد بادشکن هاي موقت در سمت وزش باد – آب فشاني ريزمه مانندي جهت بالا بردن ميزان رطوبت هوائي که در تماس با بتن است – پيش بيني روکشهايي که مي توانند فوراً پس از جادادن بتن نصب شوند.
عمل آوردن (مراقبت)
هدفهاي عمل آوردن اينست که آب در ميان بتن محبوس شود که بتواند با سيمان ترکيب گرديده و بتن را در درجه حرارتي نگه دارد که عمل ترکيب به ميزان قابل قبولي پيشرفت نمايد. پوشش سطح بتن با ورقه هاي نفوذ ناپذير نظير پولي تن که ترجيحاً براي انعکاس تابش خورشيد، رنگي آن توصيه شده است چنانچه به درستي مورد استفاده واقع شود مي تواند مانع مؤثري در مقابل تبخير باشد. بهتر است در همان حال که تکميل بتن پيشرفت مي کند، ورقه هاي مذکور نصب شود به طوري که هم سطح بتن تازه خراب نگردد و هم لبه هاي پوشش طوري محکم شود که از وزش باد زير آن ها جلوگيري به عمل آيد.
چنانچه باد زير ورقه ها بوزد، تبخير افزايش يافته و موضوع عمل آمدن به مخاطره خواهد افتاد. در اينصورت يک ورقه شل ممکن است از نبودنش باعث ايجاد ترک خوردگي خميري شود.
بعضي روشهاي عمل آوردن مانند آب گرفتن، پوشش با ماسه نم دار يا خاک اره نمدار با گوني خيس بهتر است تا موقعي که سطح بتن به اندازه کافي سخت نشده و استحکام کافي در مقابل آسيب پيدا نکرده است بکار نروند در صورت کاربرد آنها، مراقبت دائمي براي محافظت در مقابل خشک شدن لايه هاي محافظت فرضي و جلوگيري از بي فايده شدن آنها لازم است. چنانچه لايه هاي ماسه، خاک اره و گوني خشک شوند، نبودنشان بهتر از وجودشان مي باشد زيرا در اين حالت مانند فتيله اي رطوبت را از بتن کشيده و تبخير آن را در هوا تسريع مي کند .
در صورت کاربرد آب، درجه حرارت آن بايد نظر درجه حرارت خود بتن باشد و بايد از يک آب فشان با سوراخ ريز نظير مه خارج شود.
مه مصنوعي که بدين شکل ايجاد مي شود ممکن است به علت وزش باد از بتن دور شود. لذا لازم است بادشکن هاي موقت در جهت وزش باد به سمت سطح بتني که بايد عمل آيد، تعبيه شود.
در اکثر موارد، منطقي ترين راه براي رسيدن به نتيجه مطلوب، به حداقل رساندن ضريب زاويه منحني افزايش درجه حرارت است تا کوشش براي کنترل سطح درجه حرارت بدين معني که افت حرارت از قسمت خارجي توده توده بتن بايد محدود شود. به قسمتي که حرارتي که از سيمان آزاد مي شود، قادر باشد درجه حرارت تمام توده بتني که در حال عمل آمدن است بصورت يکنواختي بالا ببرد. بديهي است بتني که بدين طريق به عمل آمده است نيز بايد حتي الامکان بصورت يکنواختي سرد شود. در غير اينصورت، در حالي که قسمت خارجي بتن خيلي سريعتر از داخل آن سرد مي شود، تنش کشش ممکن است توسعه يابد. در صورت امکان ساده ترين روش عملي اينست که قالب عايق شده يا چوبي به کار برده شود و نه تنها تا هنگامي که بتن در حين سخت شدن و گرم آن است بليد بار شد بلکه تا هنگامي که درجه حرارت آن به حد محيط اطرافش تنزل پيدا کند، لازم است قالب در محل خود بماند.